تفاوت رله کمکی و رله ضربه‌ای در مدارهای فرمان تابلوهای برق کنترلی! در مدارهای فرمان تابلوهای برق کنترلی، رله‌ها به عنوان اجزای اصلی در کنترل و عملکرد صحیح تجهیزات برقی نقش حیاتی دارند. دو نوع پرکاربرد از رله‌ها، رله کمکی و رله ضربه‌ای هستند. هرچند هر دو برای کنترل مدارهای مختلف استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های عمده‌ای در عملکرد، کاربرد و نحوه‌ی استفاده آنها وجود دارد که در این مقاله به تفصیل بررسی خواهیم کرد.
رله کمکی (Auxiliary Relay)
رله کمکی یکی از مهم‌ترین اجزای مدارهای کنترل تابلوهای برق است. این نوع رله به منظور افزایش قابلیت کنترل و ایمنی مدارها به کار می‌رود.
عملکرد رله کمکی
زمانی که بوبین رله کمکی توسط یک سیگنال الکتریکی تحریک می‌شود، کنتاکت‌های آن تغییر وضعیت می‌دهند. این تغییر وضعیت به رله اجازه می‌دهد که مدارهای دیگری را قطع یا وصل کند. رله‌های کمکی می‌توانند برای ایزوله کردن مدارهای مختلف نیز به کار روند.
کاربردهای رله کمکی
- افزایش تعداد کنتاکت‌ها در مدار: یکی از کاربردهای اصلی رله کمکی این است که می‌تواند تعداد کنتاکت‌ها را در یک مدار افزایش دهد، به این معنی که یک سیگنال الکتریکی ساده می‌تواند چندین مدار مختلف را کنترل کند.
- ایزوله کردن مدارها: رله کمکی می‌تواند برای ایزوله کردن مدارهای دارای ولتاژ یا جریان‌های متفاوت استفاده شود. این ویژگی به منظور جلوگیری از تاثیرات نامطلوب بین مدارها و ایمنی بیشتر استفاده می‌شود.
- ایجاد تأخیر زمانی: با استفاده از رله‌های کمکی و تایمرها، می‌توان زمان‌بندی دقیقی برای عملکرد تجهیزات ایجاد کرد. این تأخیر زمانی در بسیاری از کاربردهای کنترلی که نیاز به زمان‌بندی دقیق دارند، حیاتی است.
- پیاده‌سازی منطق‌های کنترلی پیچیده: رله‌های کمکی می‌توانند به همراه سایر اجزای کنترلی مثل تایمرها و کانتاکتور‌ها برای ایجاد منطق‌های پیچیده کنترلی استفاده شوند. به عنوان مثال، در سیستم‌های حفاظتی یا مدارهایی که نیاز به چندین شرط همزمان دارند، رله‌های کمکی نقش کلیدی ایفا می‌کنند.
رله ضربه‌ای (Impulse Relay)
رله ضربه‌ای، نوع دیگری از رله‌های پرکاربرد در مدارهای فرمان تابلوهای برق است که به دلیل ویژگی خاص خود در برخی کاربردهای کنترلی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عملکرد رله ضربه‌ای
به یک سیگنال کوتاه مدت یا ضربه برای تغییر وضعیت نیاز دارد. پس از دریافت این ضربه، رله در وضعیت جدید باقی می‌ماند تا زمانی که یک ضربه دیگر دریافت شود و وضعیت آن دوباره تغییر کند. این نوع عملکرد باعث می‌شود که رله ضربه‌ای برای کنترل‌های چند نقطه‌ای بسیار مناسب باشد.
کاربردهای رله ضربه‌ای
- کنترل روشنایی از چندین نقطه: یکی از کاربردهای اصلی رله ضربه‌ای در مدارهای روشنایی است. این رله‌ها به طور گسترده در سیستم‌های روشنایی استفاده می‌شوند تا بتوان یک لامپ یا تجهیزات روشنایی را از چندین نقطه مختلف روشن و خاموش کرد.
- ایجاد توالی‌های خاص: با استفاده از چندین رله ضربه‌ای، می‌توان توالی‌های خاصی از روشن و خاموش شدن تجهیزات را ایجاد کرد. این توالی‌ها برای کاربردهای خاص کنترلی در سیستم‌های خودکار یا سیستم‌های ایمنی بسیار مفید هستند.
- ایمنی و قطع جریان: در مدارهای ایمنی، رله ضربه‌ای می‌تواند به عنوان یک ابزار مهم برای قطع سریع جریان در صورت بروز خطا عمل کند. این ویژگی باعث می‌شود تا از آسیب به تجهیزات یا خطرات احتمالی برای افراد جلوگیری شود.
مقایسه رله کمکی و رله ضربه‌ای
در نگاه اول، هر دو نوع رله برای کنترل مدارهای الکتریکی استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های عمده‌ای در عملکرد و کاربردهای آنها وجود دارد.
تفاوت در عملکرد
- رله کمکی: این رله برای تغییر وضعیت کنتاکت‌ها و کنترل مدارها بر اساس یک سیگنال الکتریکی پیوسته استفاده می‌شود. به این معنا که تا زمانی که سیگنال الکتریکی به بوبین رله وارد شود، وضعیت کنتاکت‌ها تغییر می‌کند.
- رله ضربه‌ای: در مقابل، رله ضربه‌ای به یک سیگنال کوتاه یا ضربه برای تغییر وضعیت نیاز دارد و پس از آن، تا زمانی که ضربه بعدی وارد نشود، در همان وضعیت باقی می‌ماند.
تفاوت در کاربرد
- رله کمکی: بیشتر در مدارهای پیچیده و برای افزایش تعداد کنتاکت‌ها یا ایجاد تأخیر زمانی استفاده می‌شود. این نوع رله‌ها در سیستم‌های حفاظتی و منطق‌های کنترلی پیچیده بسیار پرکاربرد هستند.
- رله ضربه‌ای: عمدتاً در کنترل روشنایی از چندین نقطه و ایجاد توالی‌های خاص در تجهیزات استفاده می‌شود. این رله‌ها به دلیل سادگی و کارایی در مدارهای روشنایی بسیار محبوب هستند.
در ادامه بخوانید: نحوه صحیح قرار گیری منحنی های حفاظتی جهت حفاظت از تجهیزات
انتخاب بین رله کمکی و رله ضربه‌ای
انتخاب بین این دو نوع رله به نوع کاربرد و نیاز مدار بستگی دارد. اگر نیاز به کنترل دقیق و پیچیده دارید، رله کمکی انتخاب بهتری خواهد بود. اما اگر هدف شما کنترل تجهیزات از چندین نقطه با حداقل سیگنال‌های کنترلی است، رله ضربه‌ای مناسب‌تر خواهد بود.
تفاوت رله کمکی و رله ضربه‌ای
در مدارهای فرمان تابلوهای برق، انتخاب صحیح بین رله کمکی و رله ضربه‌ای می‌تواند نقش بسیار مهمی در عملکرد بهینه و ایمنی سیستم ایفا کند. هر دو رله به دلیل ویژگی‌های خاص خود، در مدارهای کنترل مختلف کاربرد دارند و استفاده از آنها بسته به نیاز مدار و هدف کنترلی انجام می‌شود.
